ამჯერად რუბრიკის “საუბრები დიზაინზე”-ს სტუმარი არქიტექტორი ანკა ჩოჩიაა.
ანკა. რამ განაპირობა თქვენი არქიტექტურით დაინტერესება?
ემოციური ადამიანი ვარ და გარემოს ყოველთვის მძაფრად აღვიქვამდი — მასალების ტექსტურას, სინათლის მოძრაობა სივრცეში, ან თუნდაც ლოგიკური თანწყობას, რომლითაც სივრცეები ლაგდებოდა ჩემს გარშემო, ჩემში ბავშვობიდანვე ინტერესს იწვევდა. მახსენდება, როგორ მიყვარდა ასაწყობი სათამაშოები — ალბათ ეს იყო პირველი ფორმა, რომლითაც სივრცესთან კონტაქტი ვიგრძენი. ხოლო როცა პირველად ვნახე არქიტექტურული ნახაზები — ეს სრულიად უცნობი, მაგრამ საოცრად ლოგიკური და შემოქმედებითი ენა იყო. იმ მომენტიდან დავინტერესდი არქიტექტურით როგორც თამაშით, სადაც ლოგიკა, ემოცია და ფორმა ერთ მთლიანობაში იყრის თავს. ჩემთვის არქიტექტურა არასდროს ყოფილა მხოლოდ შენობის პროექტირება. ეს გარკვეულწილად იყო მათემატიკური თამაში და ასევე, პასუხი ადამიანების ემოციურ, ფიზიკურ და ფუნქციურ საჭიროებებზე.
რომ არა არქიტექტურა, რომელ სფეროს აირჩევდით ?
ფსიქოლოგია, მათემატიკა და კინემატოგრაფია — ეს სამი სფერო ჩემთვის ყოველთვის ასოცირდებოდა ანალიზთან, სივრცობრივ აზროვნებასთან და იმაზე დაკვირვებასთან, როგორ აღიქვამს ადამიანი გარემოს. ფსიქოლოგია მანიშნებს ემოციურ ფენებზე, მათემატიკა – ლოგიკურ სტრუქტურებზე, ხოლო კინემატოგრაფია – ნარატივსა და განწყობაზე სივრცეში. არქიტექტურა თითქოს ამ ყველაფრის კომბინაციაა, მაგრამ ამ სფეროებშიც შემეძლებოდა იგივე შინაგანი ინტერესების გამოხატვა – ადამიანზე, აღქმაზე და ფორმის უკან მდგომ აზროვნებაზე დაკვირვება.
პირველი სივრცე, რომლის აღმოჩენამაც თქვენზე წარუშლელი შთაბეჭდილება მოახდინა?
პირველი სივრცე, რომელმაც ჩემზე წარუშლელი შთაბეჭდილება მოახდინა, გერმანიაშიმდებარე Ulm-ის ტაძარი იყო. პირველად 15 წლის ასაკში ვნახე და მახსოვს, როგორ დამტოვა განცდამ, რომ მასშტაბი თავად შენს შინაგან სივრცეს ცვლის. იმ წამს ვიგრძენი, როგორ შეუძლია არქიტექტურას გაგიჩინოს რიდი, წონასწორობა და ერთდროულად აღფრთოვანება – მხოლოდ იმით, თუ როგორაა სივრცე და ფორმა ერთ მთლიანობაში აწყობილი.
თქვენი დასრულებული პროექტებიდან, რომელს გამოარჩევდით და რატომ
საკუთარი პროექტებიდან ერთის გამორჩევა ყოველთვის მიჭირს. თითოეულში იმდენად განსხვავებული კონტექსტი, ამოცანა და ემოციაა ჩადებული, რომ თითქოს ყველა ერთდროულად მახასიათებს. ზოგი მათგანი ჩემთვის პროფესიული განვითარების ეტაპს უკავშირდება, ზოგი კი — ადამიანურ ურთიერთობებს, რომელთაც პროექტის მიღმა გავეცანი.
არქიტექტორი, რომელიც ნამუშევრებიც ინსპირაციას გაძლევთ?
ძალიან რთული კითხვაა — იმდენად ბევრია არქიტექტორი, რომლებიც სრულიად განსხვავებული მიმართულებებით მაცდუნებენ და შთამაგონებენ, რომ რთულია მხოლოდ ერთის გამოყოფა. თუმცა, ბოლო პერიოდში ყველაზე დიდი შთაგონება Neri Oxman იყო. მისი მიდგომა არქიტექტურის, ტექნოლოგიის, ბუნების და მატერიის სიმბიოზზე ჩემთვის არის მომავლის ხედვა, სადაც არქიტექტურა ხდება ცოცხალი ორგანიზმი.
რა არის უფრო მნიშვნელოვანი – ესთეტიკა თუ პრაქტიკულობა?
ესთეტიკა და პრაქტიკულობა თანაბრად მნიშვნელოვანია. ერთი მეორის გარეშე ან დეკორატიულ ელემენტად იქცევა, ან სიცოცხლეს მოკლებული ხდება. როცა ორივე ჰარმონიაშია – იქ ჩნდება არქიტექტურა როგორც ხელოვნება.
რას ნიშნავს თქვენთვის კარგი არქიტექტურა?
კარგი არქიტექტურა არის სივრცე, რომელიც ადამიანს ემოციურად უკავშირდება. რომელიც გრძნობს თავის გარემოს, პასუხობს საჭიროებებს და ტოვებს კვალსმეხსიერებაში – თუნდაც მის დასახელებას ვერ იხსენებდე.
რომელი ფერი ან მასალა მოგწონთ ყველაზე მეტად და როგორ იყენებთ მას თქვენს პროექტებში?
თბილი ბეჟი ტონალობები და ბუნებრივი ტექსტურები – განსაკუთრებით ხე და ქვა. ვიყენებ მათ არა მხოლოდ ესთეტიკისთვის, არამედ სივრცის სიმყუდროვის და ბუნებრივობის გადასაცემად.
რომელ ტრენდებს გამოყოფდით ექსტერიერში ამჟამად?
მდგრადი და ბუნებრივ მასალებზე ორიენტირებული მიდგომა, ვერტიკალური გამწვანება, ჰუმანური მასშტაბის შენობები და ენერგოეფექტური ფასადები – რაც ტექნოლოგიასა და ეკოლოგიურ საჭიროებებს შორის ხიდს აგებს.
რა გამოწვევებს ხედავთ თანამედროვე ქართულ არქიტექტურაში დღეს? თანამედროვე ქართულ არქიტექტურაში ყველაზე დიდი გამოწვევაა საერთო იდენტობის არქონა. ხშირად მოკლებულია კონტექსტზე და ადგილობრივ კულტურაზე ორიენტაციას. ასევე, მშენებლობის ხარისხი და გრძელვადიანი ხედვის დეფიციტი სისტემურ პრობლემად რჩება. საქართველოში რომელ არქიტექტურულ პროექტებს გამოარჩევდით?
ამ კითხვაზე პასუხისას პირველ რიგში თანამედროვე პროექტებზე კი არა, არამედ უფრო ძველი კულტურისა და იდენტობის მატარებელი ადგილები მახსენდება — მაგალითად, თუშეთი და სვანეთი. ამ რეგიონებში არქიტექტურა არა მხოლოდ ლანდშაფტს ერგება, არამედ ისტორიისა და ცხოვრების წესის გაგრძელებაა.
მსოფლიოს რომელი ქალაქი ან ადგილი გგონიათ ყველაზე შთამაგონებელი?
იტალია. იტალია და ისევ იტალია. იქ თითოეული ქუჩა, ფასადი, მუზეუმი თუ უბრალო კედელიც კი კულტურის, ხელოვნების და დროის კვალია.
რომელი ჟანრის მუსიკა გამოხატავს ყველაზე კარგად თქვენს სტილს?
ვისურვებდი რომ ჩემი პასუხი კლასიკური მუსიკა ყოფილიყო. მისი ერთდროულად ჰაეროვნებით, სიმძიმით და ჰარმონიულობით. თუმცა ალბათ რეალობაში ინსტრუმენტული ჯაზი იქნებოდა – თითქოს მკაფიო სტრუქტურაა, მაგრამ იმპროვიზაციის სივრცეც რჩება.
როგორია თქვენი დამოკიდებულება ტრენდების მიმართ და რამდენად ითვალისწინებთ მას?
ტრენდები ჩემთვის უფრო სიგნალია, ვიდრე გზამკვლევი. მათში ვეძებ იმას, რაც შესაბამისობაშია პროექტის ბუნებასთან და დროის მოთხოვნებთან – მაგრამ არასდროს ვაქცევ მხოლოდ ტრენდულობას მთავარი გადაწყვეტილების საფუძვლად.
როდესაც ფიქრობთ კომფორტზე სახლში, რა სივრცე მოგაგონებთ პირველრიგში?
სივრცე დიდი ფანჯრებით, ბუნებრივი სინათლით, ბევრი მცენარეებით, მყუდრო და განსვავებული ავეჯით – მაგალითად, მისაღები ოთახი, ან სამუშაო ოთახი. სადაც უბრალოდ შემიძლია ჩამოვჯდე და ვიყო საკუთარი თავი.
